Kripto Para Piyasalarının Çekiciliği ve Riskleri
Kripto para piyasaları denilince, pek çok kişinin aklına ilk olarak aşırı zenginleşme hikayeleri gelmektedir. Regülasyonların eksikliği, altcoin’lerin düşük piyasa değerleri ve yatırımcıları çekmek amacıyla gerçekleştirilen manipülasyonlar gibi birçok faktör, kripto paraların aşırı yükselmesine neden olmaktadır. Bu durum, yatırımcıların risk iştahını artırırken, ben de yakın bir arkadaşımın Dent (DENT) ile %1000 kazanç elde etmesi sayesinde bu piyasayla tanışmıştım. O zamandan beri kripto dünyasını dikkatle takip ediyorum. Bu yazımda, yüksek katsayıya sahip kazançlar elde edebilen bu piyasanın insanların parayla ve kazançla ilişkisini nasıl etkilediğinden bahsedeceğim.
Yüksek Katsayılar ve Yatırımcı Psikolojisi
Kripto para sektörünü en çok takip eden ülkeler arasında Türkiye, Nijerya, Tayland ve Vietnam gibi ekonomik zorluklar yaşayan ülkeler yer almaktadır. Bu ülkelerdeki insanların yatırım kararlarını, harcama alışkanlıklarını ve kumar ya da bahis gibi riskli pratiklere yönelmelerini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Örneğin, ABD gibi gelişmiş ülkelerde faiz kararları, yatırım tercihlerini etkilerken, Türkiye gibi ülkelerde bu durum çok fazla geçerli olmamakta. Çünkü burada güvensiz bir ekonomik ortam mevcut ve finansal okuryazarlık düzeyi de yeterli değildir.
Normal şartlar altında bir yatırımcının portföyünü risk seviyesine ve mevcut bakiyesine göre çeşitli yatırım araçlarına bölmesi gerekir. Ancak, kripto para piyasasında %40 veya %50’lik bir kazanç, pek çok kişi için tatmin edici gelmemektedir. Bunun arkasında, küçük bakiyelerin yanı sıra, insanların muazzam kazanç hedefleri yatmaktadır.
Hikayenin Gerçek Yüzü: 50x ve 100x Kazançlar
Kripto para sektöründe hemen hemen herkes, çevresinde birinin X coin’inden %50 veya %100 kazanç elde ettiğini duymuştur. Eğer tanıdığınız biri böyle bir kazanç elde etmediyse, tanıdığınızın tanıdığı mutlaka etmiştir. Bu tür hikayeler, insanları kripto paralara yatırım yapmaya ve yüksek riskli hamleler almaya teşvik etmekte. Kişiler, “Eğer o yapabildiyse, ben de yaparım” anlayışıyla büyüklük sanrısına kapılmakta ve risk iştahlarını artırmaktadır.
Gerçekten de bu sektörde yüksek katsayılı kazançlar elde etmek mümkündür. Ancak, 50x veya 100x kazanç elde etmeden önce ve sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Öncelikle, birçok kişi adını veya ne işe yaradığını bilmediği coin’lere yüksek kazançlar elde etmek amacıyla tüm parasını yatırma hatasına düşmektedir. Eğer yatırım kararlarınızın temeli yalnızca birinin tavsiyesi ise, bu durumu yeniden gözden geçirmeniz gerekmektedir. Çünkü yaptığınız şey, spekülasyondan ve kumar oynamaktan öteye gitmemektedir.
Kademeli Kazanç Almanın Önemi
İkinci olarak, yüksek kazanç hedeflemek Türkiye gibi ekonomilerde oldukça anlaşılabilir. Ancak yüksek kazançlar elde etseniz bile, hiç kâr almadan devam ediyorsanız muhtemelen boğa piyasasının sonunda tüm paranızı kaybedeceksiniz. Örneğin, 2024’ün Mart ayında muazzam kazançlar elde eden birçok kişi, Eylül ayında başlangıç noktalarına geri dönmüştü. Hatta Kasım ayında Trump’la gelen yükseliş dalgasında tekrar kâr elde edenler, Aralık ayına girdiklerinde, başlangıç noktalarından bile daha aşağı düştü.
Bireysel bir deneyim olarak, Lithium (LITH) adlı coin’den %100 kazanç elde etmeyi beklerken, %15 kazanç elde ettiğimde hiçbir kâr almamıştım. Ancak, sonrasında ilgili parite %90’dan fazla değer kaybetti. Neyse ki ben yine de %200 kâr ile satış yapabilmiştim fakat bu kazancım beni tatmin etmedi çünkü 7,5 kat daha fazla kazanabilirdim. Bu yazıyı yazmaya, bu deneyimimden sonra karar verdim ve çıkardığım bazı dersleri sizlerle paylaşmak istiyorum.
- Kademeli Kâr Alma: Yatırım yaparken, kârınızı kademeli bir şekilde almayı öğrenmelisiniz. “Realize etmediğin her kâr, markete aittir” ilkesini kendinize düstur edinmelisiniz.
- Fiyat Algısının Bozulması: Yüksek katsayıya sahip kazançlar, insanların fiyat algısını bozmakta. %20-30’luk yükselişler oldukça iyi iken, birçok kişi 2x-3x’lik kazançları yetersiz görmektedir.
- Açgözlülüğü Terbiye Etmek: Bakiyeniz büyüdükçe açgözlülüğünüz de artabilir. Rasyonel bakıldığında %15 kazanç muazzam bir orandır, ancak daha fazlasını kazanma isteği açgözlülüğü körükleyebilir.
- Nakit Bulundurmanın Önemi: Risk yönetimi açısından, bakiyenizin %20’sini nakit olarak tutmalısınız. Yüksek kazanç beklentisi, nakit bulundurmanızı zorlaştırabilir.
- Umut ve Korku: Umut, korkudan daha güçlü bir duygu olabilir. Ancak, yüksek kazanç beklentisi, kaybetmeyi göz ardı etmenize yol açabilir.
Sonuç
Özetle, belki bir gün %10, %50 veya %100 kazanç elde edebilirsiniz. Ancak, kazandığınız parayı kaybetme riski her zaman vardır. Bu işin doğasında, kazanmak da kaybetmek de vardır. Dolayısıyla, risk ve portföy yönetimini aktif bir şekilde uygulamalısınız. “Ben alıp unutacağım” gibi bir yaklaşım, finansal piyasalar açısından uygun değildir ve kişilerin ellerindeki her şeyi kaybetmesine yol açabilir. Kademeli alım ve satım yapmayı, köşede biraz nakit bulundurmayı ve finansal okuryazarlığınızı geliştirerek fırsatları görmeyi öğrenmelisiniz.
