Howey Testi Nedir?
Howey Testi, bir varlığın “yatırım sözleşmesi” olarak tanımlanabilmesi için gereken dört temel kriteri belirleyen bir testtir. Eğer bir varlık, “ortak bir girişimde, başkalarının çabaları sonucunda elde edilecek kâr beklentisiyle yapılan bir para yatırımı” olarak nitelendiriliyorsa, bu varlık menkul kıymet olarak kabul edilir. Böylece, 1933 Menkul Kıymetler Yasası ve 1934 Menkul Kıymetler Borsası Yasası çerçevesinde ifşa ve kayıt gerekliliklerine tabi olur.
Howey Testi Ne Zaman Oluşturuldu?
Howey Testi’nin kökeni, 1946 yılında Yüksek Mahkeme’ye kadar uzanan SEC v. W.J. Howey Co. davasına dayanmaktadır. Bu dava, Florida’daki yatırımcılara narenciye bahçeleri olan arazilerin satışı ile ilgilidir. Howey Şirketi, bu bahçeleri satın alarak, yatırımcılarla geri kiralama anlaşmaları yaparak iş modelini oluşturmuştu. Yatırımcılar, bahçeleri satın aldıktan sonra, bu arazileri hemen geri kiralayarak Howey’e devrediyor, şirket ise arazileri yönetiyor ve hasat edilen ürünleri satarak kârı yatırımcılarla paylaşıyordu. Çoğu yatırımcının tarım konusunda deneyimi olmadığı için bu düzenleme oldukça cazipti. Ancak Howey Şirketi, bu işlemleri menkul kıymet olarak kaydetmediği için SEC’in müdahalesiyle karşılaştı. Yüksek Mahkeme, Howey davasında, geri kiralama düzenlemelerinin 1933 Menkul Kıymetler Yasası kapsamında yatırım sözleşmeleri olduğuna karar verdi. Bu karar, Yüksek Mahkeme’nin menkul kıymetleri tanımlamak için kriterler belirlemesine yol açtı.
Menkul Kıymetler Nedir?
Menkul kıymetler, finans piyasalarında alınıp satılabilen veya değiştirilebilen, parasal değere sahip finansal araçlardır. En yaygın menkul kıymet türleri arasında hisse senetleri, tahviller, borsa yatırım fonları (ETF), opsiyonlar ve yatırım fonları bulunmaktadır.
Howey Testi’nin 4 Unsuru Nedir?
Yüksek Mahkeme’nin Howey davasında belirlediği kriterler, Howey Testi olarak bilinir hale gelmiş ve işlemlerin yatırım sözleşmeleri olup olmadığını belirlemek için kullanılan yasal bir doktrin halini almıştır. Bir işlem aşağıdaki dört unsuru içeriyorsa menkul kıymet olarak değerlendirilir:
- Para yatırımı
- Ortak bir girişim
- Kâr beklentisi
- Başkalarının çabalarıyla elde edilmesi
Testin “para”ya atıfta bulunmasına rağmen, bunun zamanla para dışındaki varlıkları da kapsayacak şekilde genişletildiği belirtilmelidir. Ayrıca, “ortak girişim” teriminin net bir tanımı yoktur. Birçok federal mahkeme, ortak girişimi yatırımcıların varlıklarını bir araya getirerek oluşturdukları yatay bir girişim olarak değerlendirirken, farklı mahkemeler farklı tanımlar kullanmıştır. Testin son unsuru, bir yatırımdan elde edilen kârın esas olarak veya tamamen yatırımcının kontrolü dışında olup olmadığıyla ilgilidir. Yatırımcıların yatırımın yönetimi üzerinde çok az veya hiç kontrolü yoksa, bu durum menkul kıymet olma olasılığını artırır. Ancak, bir yatırımcının yatırımın yönetimi üzerinde önemli bir etkisi varsa, menkul kıymet olma olasılığı düşer.
İlk Para Arzı (ICO) Nedir?
İlk Para Arzı (ICO), kripto para dünyasında İlk Halka Arz (IPO) ile eşdeğer bir kavramdır. Kripto para ile yeni bir blokzinciri uygulaması veya hizmeti geliştirmek isteyen bir şirket, fon toplama amacıyla bir ICO başlatabilir. İlgilenen yatırımcılar, şirket tarafından çıkarılan yeni bir kripto parayı almak üzere bu ilk coin teklifine katılabilir. Bu token, şirketin sunduğu ürün veya hizmetle ilgili bir fayda sağlayabilir veya şirkette ya da projede bir payı temsil edebilir. Bu durum, herkesin bir ICO başlatabileceği anlamına gelir. Ancak, ICO’lar ABD’de büyük ölçüde düzenlenmemiştir; yani teknoloji bilgisine sahip olan herkes bir ICO oluşturabilir. Bu düzenleme eksikliği, ICO’ları aşırı derecede yüksek riskli hale getirir ve yatırımcılar, bir ICO başarılı olmazsa ya da dolandırıcılık durumu söz konusu olursa korumasız kalabilirler.
Kripto Paralarda Howey Testi Uygulaması
SEC, Bitcoin, Ethereum ve mevcut binlerce altcoin gibi kripto paraları sınıflandırmakta zorluk yaşamaktadır. Birçok kripto para ve token, SEC’den ceza almaktan kurtulmuşken, bazıları Howey Testi’ni geçememiştir.
Howey Testi ve Bitcoin
2019 yılında SEC, en popüler ve en yüksek değerli kripto para olan Bitcoin’in Howey Testini geçmediğine karar vermiştir. Karara göre, Bitcoin yalnızca para yatırımı olması gerektiğini belirten çerçevenin ilk kutusunu işaretlemektedir. Ancak, Bitcoin’i kontrol eden merkezi bir şirket bulunmadığından, SEC bunun Howey Testinin diğer unsurlarını karşılamadığına hükmetmiştir.
Howey Testi ve XRP
2020 yılında SEC, Ripple Labs’ı XRP token’ı için dava etmiş ve token’ın kayıtlı olmayan bir menkul kıymet olduğunu iddia etmiştir. Birçok durumda, şirketler SEC ile anlaşma yaparak kayıtlara devam ederken, bu dikkat çekici davada Ripple, SEC’e karşı durarak kurumun Howey Testi uygulama sürecini açıklamasını talep etmiştir. Dava ise hala mahkeme aşamasında devam etmektedir.
Howey Testi ve Ethereum
Ethereum, 2014 yılında ICO aracılığıyla piyasaya sürüldüğünde, öncelikle merkezi bir biçimde piyasaya sürülmesi ve birçok erken yatırımcının değerinin artacağı beklentisiyle ETH satın alması nedeniyle Howey Testi kapsamında incelenmeye tabi tutulmuştur. Bu aşamada, Ethereum’un ICO’sunun Howey Testi’nin dört unsurunu karşıladığı net bir şekilde görülmüştür; bu da ETH’nin ilk ihraç edildiğinde muhtemelen bir menkul kıymet olarak sınıflandırılacağı anlamına gelir. Ancak, Ethereum düğümlerinin yayılması ve çeşitli paydaşların katılımının artmasıyla daha merkeziyetsiz bir yapıya kavuştuğunda, SEC 2018 civarında pozisyonunu yeniden gözden geçirmiştir. SEC, Ethereum ağının artık merkezi bir varlığın çabalarına çok fazla güvenmediği bir noktaya geldiğini ve dolayısıyla bir menkul kıymet olarak sınıflandırılma olasılığının düştüğünü kabul etmiştir. Ethereum’un Proof-of-Work (PoW) modelinden Proof-of-Stake (PoS) modeline geçişi ise karmaşıklığı artırmaktadır. Ağı güvence altına alan ve ödüller kazanan doğrulayıcılar, Howey Testi’nin “başkalarının çabaları” bileşenini yerine getiriyor olarak değerlendirilebilir ve bu durum Ethereum’un bir menkul kıymet olarak yeniden incelenmesine yol açabilir. Bu değişiklikler, SEC’nin merkeziyetsizliğin evrimleşen yorumuyla birleştiğinde, Ethereum’un düzenleyici sınıflandırmasının gelecekte tekrar değişebileceği anlamına gelmektedir.
Howey Testi ve NFT’ler
NFT’ler, yaratıcıların eserlerini paraya dönüştürmeleri ve tüketicilerin dijital varlıklarla etkileşimde bulunmaları için yeni yollar sunmaktadır. NFT’lerin net bir ekonomik değeri olmasına rağmen, yasal sınıflandırmaları hala belirsizliğini korumaktadır. Howey Testi’ne göre, NFT’lerin menkul kıymetin kriterlerini karşılamadığı düşünülmektedir; çünkü yatırım değeri taşımamakta, kâr üretmemekte ve merkezi çabalara dayanmamaktadır. Ancak, piyasanın dinamik doğası, özellikle dijital varlık alanı genişledikçe ve çeşitlendikçe, gelecekte NFT’lerin düzenleyici inceleme ve açıklamalara tabi olabileceğini göstermektedir. Şu an itibarıyla, en yaygın NFT türleri (sanat eserleri, koleksiyon ürünleri ve sanal ürünler) menkul kıymet düzenlemeleri kapsamı dışında kalmaya devam etmektedir.
