Finansal Piyasalarda Hızla Öğrenme Arzusu
Finansal piyasalarda bilgilenmek isteyen, yatırımcı ve trader olmaya çalışan herkesin düştüğü hatalardan biri, her şeyi aceleyle öğrenip bu işin püf noktalarını çözmeye çalışmaktır. Ancak, hangi yöntemle başlamalı, neleri okumalı ve neler yapıp neler yapmamalısınız? Teknik analiz çerçevesinde incelenecek olursa, “Price Action”, “Orderflow ve Footprint”, “Inner Circle Trader”, “Mum Formasyonları”, “Harmonik Formasyonlar”, “Elliot Dalga Teorisi”, “Wyckoff Birikim ve Dağıtım Şemaları” gibi pek çok teknik analiz yöntemi mevcuttur. Kendi yatırım ve traderlık yolculuğumu düşündüğümde, ilk olarak “Grafik Formasyonları” ile başladım, ardından “Elliot Dalga Teorisi”, “DOW Teorisi”, “Wyckoff” ve en son “Price Action” yöntemlerini öğrendim. Diğer yöntemlere dair kısmi bilgilerim de vardı. Bunun yanı sıra RSI, MACD gibi göstergeleri ve Fibonacci gibi araçları da aktif olarak kullanmaktayım.
Yatırım geçmişime baktığımda, her bir yöntemle piyasaların farklı bir boyutunu keşfettiğimi düşünmüştüm. Sanki ne kadar çok yöntem öğrenirsem o kadar başarılı olacağım hissine kapıldım. Eğitim aldığım her kişi, kendi yönteminin en etkili olduğunu iddia ederken, bu yöntemlerin marketten para kazanmak için yeterli olacağını savunuyordu. Bu yazıda, aslında neden hem haklı hem de haksız olduklarını tartışacağım.
Veri ve Parametre Bolluğunda Boğulmak
Bu tartışmaya geçmeden önce, bu işin temel analiz tarafının da önemli olduğunu belirtmek isterim. Trader ve yatırımcı olmaya ilk başladığımda, sabah kalktığımda ilk işim üç-dört saat finansal konular ve yatırımcı psikolojisi üzerine okumalar yapmak ve ardından öğrendiğim yöntemlerle grafikler üzerinde çalışmaktı. Mikro ve makroekonomik verilerin ne anlama geldiğini, arz/talep dengesi, enflasyon, işsizlik, faiz oranları gibi değişkenlerin etkilerini yatırım stratejilerime dahil etmeye özen gösteriyordum. Ancak, o kadar çok veri ve parametre vardı ki bir süre sonra boğulma hissine kapıldım. Bilişsel yanlılıklara dair serimizden tanıdığımız Kahneman ve Tversky, insanların herhangi bir konuda gereğinden fazla araştırma yapmasının, detaylara dalmasının ve aşırı bilgi edinmesinin kafa karışıklığına yol açabileceğini ve değerlendirme yeteneğini zayıflatabileceğini vurgularlar. Dolayısıyla, ne kadar çok teknik analiz yöntemi veya temel analiz bilgisine sahip olursanız olun, bilgi aşırılığı ve detaylarda kaybolmak, gözünüzün önündekileri kaçırmanıza neden olabilir.
Tek Bir Değişkenle Piyasayı Okuyabilir Misiniz?
Gerek sosyal medyada gerek bireysel sohbetlerimde, kişilerin yaptığı temel hatalardan biri verileri tek boyutlu bir şekilde değerlendirmeleridir. “Faizler düşerse piyasalar yükselmeye başlar” ya da “Gelir vergileri düşerse tüketim artar” gibi ifadeler örnek olarak verilebilir. Bu ifadeler kısmen doğru, kısmen yanlıştır. Faizlerin düşmesine rağmen piyasalarda artış görünmediğinde insanların neden şaşırdığını düşünelim. Latincede “Ceteris Paribus” olarak adlandırılan “tüm diğer unsurlar sabitken” anlamına gelen kavram, bu tür ifadelerin yalnızca diğer değişkenlerin sabit kalması durumunda doğru olabileceğini ifade eder. Dolayısıyla, öğrendiğiniz mikro ve makroekonomik verileri bu açıdan değerlendirmelisiniz. Çok oyunculu bir sosyal oyunun içerisindeyiz ve finansal piyasaları etkileyen birçok parametre bulunmaktadır. Bir şeyi aşırı basitleştirerek, tek bir değişkenden hareketle tüm piyasayı okuyamaz, bir olayın nedenini yalnızca tek bir değişkene yükleyemezsiniz. Gerçekten de faizler düştükten sonra piyasalar yükselebilir, ancak faizler düştükten sonra piyasalar yükselmediğinde bunun nedenlerini anlamak da önemlidir. Kendi düşüncelerinize ek bir doğrulama olarak bu verileri kullanmanız, daha sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.
İşin teknik analiz kısmına girdiğimizde ise durum tam tersidir. Yazının başında birçok teknik analiz yönteminden bahsettim. Türkiye örneğine baktığımızda, her analiz yönteminin en iyisi denilebilecek bazı figürler olduğu aşikâr, ancak her biri kendi yönteminin en iyi olduğunu savunmaktadır. Aynı zamanda, her birisi kendi yöntemleriyle para kazanabildiğini belirtmektedir. Finansal piyasalarda bulunma amacımızın para kazanmak olduğu düşünüldüğünde, ister bir ister on yöntemden para kazanmanız arasında bir fark yoktur.
İyi Bir Psikoloji ve Risk Yönetimi Yeterli
Kişisel gözlemlerime ve ilgili eğitimleri veren kişilerle yaptığım konuşmalara göre, bir kişinin tüm yöntemleri öğrenmeye çalışması ve bunların her birinde ustalaşmaya çalışması hem mantıksızdır hem de maddi kaybın yanı sıra zaman kaybetmenize neden olmaktadır. Her bir yöntemde ustalaşmaya çalışmak yerine, tek bir analiz yönteminden para kazanabildiğiniz sürece en iyi trader ve yatırımcı siz olabilirsiniz. Örneğin, tanıdığım bir kişi yalnızca Fibonacci aracıyla işlem yaparak para kazanmaktadır. Bir başka kişi ise yalnızca hareketli ortalamalarla işlem yapmaktadır. Birçok kişinin tanıdığı Crypto Kemal, yükselen ve alçalan trendlerle, Efloud ise price action ile işlem yapmaktadır. Yakından tanıdığım Mertcan Çakıroğlu, orderflow araçları ve temel anlamda footprint ile trade yapmaktadır. Gördüğünüz gibi, bu kişiler farklı yöntemlerle hareket etmelerine rağmen hepsi de para kazanmaktadır. Dolayısıyla, en iyi yöntemi bulmaya çalışmak yerine, en iyi yöntemin para kazandığınız yöntem olduğunu anlamalısınız.
Özetle, teknik analiz anlamında her şeyi öğrenmenize ve o konunun ustası olmanıza gerek yok; iyi bir psikoloji ve risk yönetimiyle birlikte bir yöntemde ustalaşmak, hem kazanç oranlarınızı hem de psikolojik iyi oluşunuzu olumlu anlamda etkileyecektir.
